Wanneer moet een werkgever verplichte scholing kosteloos aanbieden?

Volgens de wet (artikel 7:611a BW) moet een werkgever scholing aanbieden die:

1. noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie,
2. noodzakelijk is voor de voortzetting van de arbeidsovereenkomst of
3. verplicht is gesteld bij wet of cao.

Voorbeelden van verplichte scholing:

• Veiligheidsopleidingen zoals BHV-trainingen
• Scholing om technologische ontwikkelingen binnen de functie bij te houden
• Opleidingen die nodig zijn om disfunctioneren te voorkomen of een arbeidsovereenkomst voort te zetten bij functieherstructurering.

Deze opleidingen moeten kosteloos worden aangeboden, tijdens werktijd plaatsvinden én worden beschouwd als arbeidstijd. Alle kosten, zoals reiskosten, studiemateriaal en examengelden, zijn voor rekening van de werkgever. Een studiekostenbeding is in deze gevallen niet toegestaan en wordt als nietig beschouwd.
 

Niet alle opleidingen vallen onder de verplichte scholing. Bijvoorbeeld:

• Opleidingen voor beroepskwalificaties, zoals een BBL-traject of opleidingen voor gereglementeerde beroepen (zoals kraanmachinist of fysiotherapeut).
• ‘Nice to have’-opleidingen die niet wettelijk verplicht zijn voor de functie.

In deze gevallen mag een studiekostenbeding wel worden afgesproken, mits er geen cao of specifieke regeling is die anders bepaalt. Een uitspraak van de rechtbank Overijssel benadrukt bijvoorbeeld dat de verplichtingen uit een cao bepalend kunnen zijn bij de vraag of een werkgever de kosten moet dragen.

Werkgevers zijn in principe niet verplicht om opleidingen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie kosteloos aan te bieden, tenzij dit expliciet is vastgelegd in een wettelijke of cao-regeling. 

De lijst met gereglementeerde beroepen bepaalt of een opleiding noodzakelijk is voor de functie. Staat een opleiding op deze lijst, dan mag een studiekostenbeding worden overeengekomen. Hoewel dit een helder uitgangspunt biedt, kunnen er in de praktijk situaties ontstaan waarin interpretatieverschillen spelen. Rechtspraak geeft hier steeds vaker uitsluitsel over.

De juridische kaders rondom verplichte scholing blijven zich ontwikkelen. Zo heeft het Gerechtshof Den Haag drie prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad over de geldigheid van een studiekostenbeding voor de Beroepsopleiding Advocatuur:

1. Kan de Beroepsopleiding Advocatuur worden aangemerkt als scholing die noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie van een advocaat-stagiaire?
2. Als dat eerste het geval is, is een werkgever dan gehouden om de beroepsopleiding telkens kosteloos aan te bieden aan zijn werknemers die de functie van advocaat-stagiaire bekleden?
3. Volgt uit de relevante wettelijke regels waarop de Beroepsopleiding Advocatuur is gegrond, dat de werkgever deze beroepsopleiding kosteloos aan zijn advocaat-stagiaires moet verstrekken?

De antwoorden op deze vragen zullen waarschijnlijk nieuwe inzichten bieden over verplichte scholing en het studiekostenbeding. We kijken met belangstelling uit naar de uitspraak van de Hoge Raad. 

Onze specialisten arbeidsrecht ondersteunen je graag bij:

• Het beoordelen van je scholingsbeleid en studiekostenbedingen
• Het up-to-date houden van je arbeidsvoorwaarden
• Het informeren van werkgevers over hun rechten en plichten, inclusief hun scholingsplicht en andere verplichtingen.