Medewerkersparticipatie: een slimme strategie om talent te binden en te behouden

“Medewerkersparticipatie betekent dat je werknemers financieel mee-investeren in het bedrijf. Hierdoor delen zij samen met de aandeelhouders in de winst en waardeontwikkeling. Dit kan bijvoorbeeld doordat medewerkers certificaten van aandelen kopen”, begint Aldwin. “Het doel hiervan is betrokkenheid en eigenaarschap vergroten, zodat je medewerkers zich meer verbonden voelen met de organisatie. Welke vorm het beste past, hangt af van de wensen en de juridische en fiscale mogelijkheden.” 

Veelvoorkomende vormen voor het vergroten van de betrokkenheid van medewerkers:

• Certificaten via een stichting administratiekantoor (STAK)  
  Medewerkers kopen certificaten van aandelen via een STAK, zonder dat zij directe zeggenschap in je bedrijf krijgen. De STAK beheert de aandelen en keert de opbrengsten uit, terwijl de zeggenschap doorgaans bij de oorspronkelijke aandeelhouders blijft. Zo profiteren medewerkers financieel zonder wezenlijke invloed op strategische beslissingen.
• Stock appreciation rights (SARs)  
  Medewerkers ontvangen een financiële beloning op basis van de waardestijging van je onderneming. Ze hebben geen echte aandelen, maar wel een uitkering ter hoogte van de koerswinst over een bepaalde periode. Vaak hoeft de medewerker hier niet zelf in te investeren.
• Phantom shares   
  Virtuele aandelen die de waardeontwikkeling van de echte aandelen volgen. Anders dan bij SARs, waarbij alleen de waardestijging wordt uitgekeerd, ontvangen medewerkers bij phantom shares een geldbedrag dat gelijk is aan de volledige waarde van het (virtuele) aandeel inclusief eventuele dividenduitkeringen, zonder daadwerkelijk de aandelen te bezitten.
• Directe aandelen  
  Medewerkers krijgen of kopen aandelen en worden mede-eigenaar van het bedrijf.

“Welke optie het beste aansluit bij jouw onderneming, hangt af van je strategie en doelstellingen, maar ook van de wensen van de medewerkers die je als onderneming wil binden”, licht Ingeborg toe.  

Voordat je medewerkersparticipatie overweegt en invoert, is het verstandig om de volgende vragen te beantwoorden:

• Past participatie bij de langetermijnstrategie van mijn bedrijf? 
  Medewerkersparticipatie is een krachtig middel om medewerkers te binden en te motiveren, maar brengt ook verplichtingen met zich mee. Denk aan juridische structuren, fiscale consequenties, extra overlegstructuren, het delen van financiële informatie en de administratieve lasten die bij de uitvoering komen kijken.
• Willen medewerkers hier echt aan deelnemen? 
  Sommige werknemers geven de voorkeur aan een bonusregeling in plaats van aandelen of certificaten, omdat een bonus direct uitgekeerd wordt en minder financiële risico’s met zich meebrengt. Aandelen of certificaten kunnen op de lange termijn meer opleveren, maar brengen net als gewone aandelen ook onzekerheid met zich mee. Ze vragen om een investering van de werknemer.
• Hoe regel ik de waardebepaling? 
  Wordt er jaarlijks een waardering gedaan, bijvoorbeeld op basis van marktontwikkelingen en bedrijfsresultaten? Of kies je voor een vooraf bepaalde rekenmethodiek gedurende een aantal jaar (bijvoorbeeld een EBITDA multiple)? Welke methode het best werkt en tot de beste uitkomsten leidt, hangt af van de strategie en voorkeuren van je bedrijf.
• Welke juridische en fiscale impact heeft de participatieregeling? 
  Denk aan zeggenschap, dividenduitkering en belastingregels. Wie krijgt welke rechten en verantwoordelijkheden? Hoe worden aandelen of certificaten gewaardeerd en belast? En welke gevolgen heeft dit bij in- en uitstroom van je medewerkers? 

Moore MKW begeleidt bedrijven bij het opzetten van een structuur waarin medewerkers kunnen participeren in een onderneming. Ingeborg benadrukt daarbij het belang van een solide juridische en fiscale basis: “Bij medewerkersparticipatie is het essentieel om te kijken naar zowel de financiële voordelen als de juridische en fiscale consequenties. Een regeling moet helder en waterdicht zijn, zodat zowel werkgever als werknemer weten waar ze aan toe zijn.”

“Veel bedrijven overwegen medewerkersparticipatie, maar het is inderdaad belangrijk om vooraf goed na te denken over de vorm en impact ervan. Past het bij je bedrijfsstrategie? En vooral: willen medewerkers dit ook?”, vult Aldwin aan. 

Deze vragen speelden begin 2024 ook bij Publieke Sector Accountants (PSA), een gespecialiseerd accountantskantoor dat zich richt op controle en IT-audits in de publieke sector. Om talent te behouden en medewerkers meer te betrekken bij het bedrijf, wilde PSA een regeling opzetten waarbij medewerkers financieel konden meedelen in het succes van de onderneming, zonder directe zeggenschap te krijgen. Aldwin en Ingeborg begeleidden samen met collega Michael Groenewegen het traject en hielpen PSA stap voor stap bij de implementatie.  

Moore MKW hielp PSA bij het opzetten van de participatiestructuur en de daarbij behorende regelingen, die in drie kernstappen werden uitgevoerd:

• Het vraagstuk: Hoe behoud je talent en verhoog je betrokkenheid zonder de zeggenschap in het bedrijf te verliezen? PSA zocht een manier om medewerkers financieel te laten meeprofiteren, zonder invloed op de besluitvorming.
• De oplossing: PSA koos voor certificaten van aandelen via een STAK-constructie. Moore MKW hielp bij de juridische en fiscale inrichting en de waardebepaling van het bedrijf. Medewerkers kregen de mogelijkheid om certificaten te kopen tegen een economisch reële prijs, met aandacht voor fiscale en juridische zekerheid.
• Het resultaat: De regeling werd zorgvuldig intern gecommuniceerd en na goedkeuring geïmplementeerd. Medewerkers hebben nu een financieel belang in het bedrijf, wat de betrokkenheid en het eigenaarschap versterkt. 

De aanpak van PSA laat zien hoe een doordachte strategie, heldere afspraken en zorgvuldige communicatie bijdragen aan een succesvolle medewerkersparticipatieregeling.

Volgens Ingeborg is een gestructureerde aanpak essentieel voor succes: “Medewerkersparticipatie is maatwerk. Een heldere regeling en goede communicatie zorgen ervoor dat zowel werkgever als werknemer precies weten waar ze aan toe zijn.”