Inkomstenbelasting over vervreemdingsvoordeel aandelen
Het overlijden wordt fiscaal gezien als een fictieve vervreemding van de aandelen aan de erfgenamen. Het vervreemdingsvoordeel wordt berekend over de werkelijke waarde van de aandelen van de vennootschap, verminderd met de verkrijgingsprijs van de aandelen.
In de aangifte inkomstenbelasting over het jaar van overlijden zal dit vervreemdingsvoordeel worden aangegeven bij de erflater. Hierover is dan 26,9% inkomstenbelasting verschuldigd.
Stel dat de aandelen € 1.000.000 waard zijn op het moment van overlijden. Bij de oprichting is € 1.000 voor de aandelen betaald. Dan is het vervreemdingsvoordeel € 999.000. Daarover is 26,9% inkomstenbelasting verschuldigd en dat is ongeveer € 270.000.
Wie moet de inkomstenbelasting betalen?
De erflater is deze inkomstenbelasting verschuldigd. Het is mogelijk om de inkomstenbelasting te betalen door middel van een onbelaste dividenduitkering vanuit de bv, binnen 24 maanden na overlijden. Dit wordt ook wel overlijdensdividend genoemd.
Als er onvoldoende liquide middelen aanwezig zijn om de verschuldigde inkomstenbelasting bij overlijden te voldoen, dan kan dit voor de erfgenamen erg vervelend zijn. In sommige situaties zal noodgedwongen vastgoed verkocht moeten worden om de belastingschuld te kunnen betalen.
Maakt het voor de vererving van aandelen nog uit op wiens naam de aandelen staan?
Het is een veel gehoorde misvatting dat er géén inkomstenbelasting verschuldigd is bij het overlijden van de echtgenoot op wiens naam géén aandelen staan. Want hier speelt het huwelijksvermogensrecht een belangrijke rol.
Als de echtgenoten gehuwd zijn in een algehele gemeenschap van goederen en de aandelen behoren tot de huwelijksgemeenschap, dan heeft dit bij overlijden de volgende consequenties.
De helft van de waarde van de huwelijksgemeenschap vormt de nalatenschap van de overledene. Dat betekent dat 50% van de aandelen wordt vererfd naar de erfgenamen. Ondanks het feit dat alle aandelen op naam van de langstlevende staan. Over 50% van de waarde van de aandelen moet worden afgerekend in de inkomstenbelasting.
Dat scheelt aanzienlijk ten opzichte van de situatie waarin de aandelen niet tot de huwelijksgemeenschap behoren, maar privévermogen zijn van één van beide echtgenoten. Dan moet over 100% van de waarde van de aandelen worden afgerekend.
De rol van de huwelijkse voorwaarden voor de te betalen inkomstenbelasting
Huwelijkse voorwaarden spelen een belangrijke rol omdat daarin wordt bepaald wat tot ieders vermogen behoort. Vervolgens is dat vermogen bepalend voor wat er in de nalatenschap valt. Daarbij past wel een waarschuwing.
In veel huwelijkse voorwaarden is een bepaling opgenomen dat als het huwelijk eindigt door overlijden, de vermogens worden verrekend alsof ze in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd. Dit heet een finaal verrekeningbeding.
Voor- en nadeel van finaal verrekeningbeding
Het finaal verrekeningbeding werkt prima uit voor de erfbelasting. Na overlijden is het vermogen voor ieder 50%. Als de meest vermogende als eerste overlijdt, kan er sprake zijn van een voordeel omdat dat vermogen verminderd met het deel van de minst vermogende.
Voor afrekening van de inkomstenbelasting over de aandelen gaat dat echter niet op. Stel man en vrouw zijn op huwelijkse voorwaarden gehuwd waarin een degelijk finaal verrekeningbeding is opgenomen. De aandelen van de bv staan op naam van de vrouw en zij overlijdt. Dan moet er 26,9% inkomstenbelasting betaald worden over de waarde van alle aandelen en niet over de helft.
- Man en vrouw zijn gehuwd onder huwelijkse voorwaarden (koude uitsluiting).
- Man en vrouw hebben samen 2 kinderen.
- Vrouw overlijdt
- Eigen woning - WOZ waarde
- Banktegoeden
- Waarde aandelen Holding BV
- Totaal
- Totaal
- 1.200.000
- 300.000
- 1.500.000
- 3.000.000
- Man
- 600.000
- 150.000
- -
- 750.000
- Vrouw
- 600.000
- 150.000
- 1.500.000
- 2.250.000
- Inkomstenbelasting (26,9% over 1.500.000)
- Erfbelasting man bij wettelijke verdeling
- erfbelasting 2 kinderen bij wettelijke verdeling
- totaal te betalen belastingen bij overlijden vrouw
- Belegging
- 400.000
- -
- 210.000
- 610.000
- Actief
- -
- 2.000
- 260.000
- 262.000
- Actief+BOR
- -
- -
- 70.000
- 70.000
Mogelijke vrijstelling schenk- en erfbelasting over aandelen
Bij schenking en vererving van aandelen in een onderneming kan onder voorwaarden gebruikgemaakt worden van een hoge vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting en een doorschuifregeling in de inkomstenbelasting.
Eén van de voorwaarden daarvoor is, dat het moet gaan om een actieve onderneming, waarin dus daadwerkelijk ondernemingsactiviteiten plaatsvinden.
Alleen beleggen is niet voldoende, want beleggingsactiviteiten en het bijbehorende vermogen vallen niet onder de bedrijfsopvolgingsregeling. Het is raadzaam om tijdig advies in te winnen, zodat de bedrijfsopvolgingsregeling zo optimaal mogelijk kan worden benut.
Wanneer is het fiscaal gezien handig als de aandelen tot privévermogen van één van de echtgenoten behoren?
Als één van de beide echtgenoten bijvoorbeeld terminaal ziek is, dan kan overwogen worden om de huwelijkse voorwaarden te wijzigen, zodat de aandelen tot het vermogen van de niet-terminale echtgenoot behoren.
Op deze manier wordt de belastingheffing uitgesteld naar de toekomst. Er hoeft dan pas te worden afgerekend als de niet-terminale echtgenoot als laatste overlijdt. Weliswaar moet er dan wel over 100% van de waarde van de aandelen worden afgerekend.
Het huwelijksvermogensrecht is dus een belangrijke factor die ingezet kan worden om de verschuldigde belasting te beperken. Een belangrijke kanttekening daarbij is, dat het risico bestaat dat de niet-terminale echtgenoot eerder overlijdt dan de terminale echtgenoot.
Belangrijke tips ter voorkoming van problemen
Veel dga’s zijn niet bezig met de gevolgen van toekomstig overlijden en nemen geen maatregelen om de achterblijvende partner of compagnon in financieel opzicht goed achter te laten. Om problemen na overlijden te voorkomen adviseren we het volgende:
- Zorg ervoor dat bekend is waar belangrijke informatie te vinden is. Het zijn de ‘wie wat, waar vragen’: wie moet er welke zaken over en van je weten en waar is deze informatie te vinden? Een concreet voorbeeld: welke polissen, al dan niet levensverzekeringen, zijn er, waar zijn ze en wie kan daar meer over vertellen?
- Bespreek wat er ten aanzien van de financiële situatie gebeurt als je er plotseling niet meer bent of niet in staat bent om beslissingen te nemen.
- Neem op grond hiervan een beslissing over een testament en een levenstestament. Deze zijn in vrijwel elke situatie noodzakelijk.
- Ten slotte is het ook goed dat partners met elkaar hierover spreken en nadenken. Wij kunnen deze gesprekken uiteraard begeleiden.