Wat zijn de fiscale gevolgen van het overlijden van een dga?

Het overlijden wordt fiscaal gezien als een fictieve vervreemding van de aandelen aan de erfgenamen. Het vervreemdingsvoordeel wordt berekend over de werkelijke waarde van de aandelen van de vennootschap, verminderd met de verkrijgingsprijs van de aandelen.

In de aangifte inkomstenbelasting over het jaar van overlijden zal dit vervreemdingsvoordeel worden aangegeven bij de erflater. Hierover is dan 26,9% inkomstenbelasting verschuldigd.

Stel dat de aandelen € 1.000.000 waard zijn op het moment van overlijden. Bij de oprichting is € 1.000 voor de aandelen betaald. Dan is het vervreemdingsvoordeel € 999.000. Daarover is 26,9% inkomstenbelasting verschuldigd en dat is ongeveer € 270.000.

De erflater is deze inkomstenbelasting verschuldigd. Het is mogelijk om de inkomstenbelasting te betalen door middel van een onbelaste dividenduitkering vanuit de bv, binnen 24 maanden na overlijden. Dit wordt ook wel overlijdensdividend genoemd.

Als er onvoldoende liquide middelen aanwezig zijn om de verschuldigde inkomstenbelasting bij overlijden te voldoen, dan kan dit voor de erfgenamen erg vervelend zijn. In sommige situaties zal noodgedwongen vastgoed verkocht moeten worden om de belastingschuld te kunnen betalen.

Het is een veel gehoorde misvatting dat er géén inkomstenbelasting verschuldigd is bij het overlijden van de echtgenoot op wiens naam géén aandelen staan. Want hier speelt het huwelijksvermogensrecht een belangrijke rol.

Als de echtgenoten gehuwd zijn in een algehele gemeenschap van goederen en de aandelen behoren tot de huwelijksgemeenschap, dan heeft dit bij overlijden de volgende consequenties.

De helft van de waarde van de huwelijksgemeenschap vormt de nalatenschap van de overledene. Dat betekent dat 50% van de aandelen wordt vererfd naar de erfgenamen. Ondanks het feit dat alle aandelen op naam van de langstlevende staan. Over 50% van de waarde van de aandelen moet worden afgerekend in de inkomstenbelasting.

Dat scheelt aanzienlijk ten opzichte van de situatie waarin de aandelen niet tot de huwelijksgemeenschap behoren, maar privévermogen zijn van één van beide echtgenoten. Dan moet over 100% van de waarde van de aandelen worden afgerekend.

Huwelijkse voorwaarden spelen een belangrijke rol omdat daarin wordt bepaald wat tot ieders vermogen behoort. Vervolgens is dat vermogen bepalend voor wat er in de nalatenschap valt. Daarbij past wel een waarschuwing.

In veel huwelijkse voorwaarden is een bepaling opgenomen dat als het huwelijk eindigt door overlijden, de vermogens worden verrekend alsof ze in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd. Dit heet een finaal verrekeningbeding.

Het finaal verrekeningbeding werkt prima uit voor de erfbelasting. Na overlijden is het vermogen voor ieder 50%. Als de meest vermogende als eerste overlijdt, kan er sprake zijn van een voordeel omdat dat vermogen verminderd met het deel van de minst vermogende.

Voor afrekening van de inkomstenbelasting over de aandelen gaat dat echter niet op. Stel man en vrouw zijn op huwelijkse voorwaarden gehuwd waarin een degelijk finaal verrekeningbeding is opgenomen. De aandelen van de bv staan op naam van de vrouw en zij overlijdt. Dan moet er 26,9% inkomstenbelasting betaald worden over de waarde van alle aandelen en niet over de helft.

• Man en vrouw zijn gehuwd onder huwelijkse voorwaarden (koude uitsluiting).
• Man en vrouw hebben samen 2 kinderen.
• Vrouw overlijdt

Bij schenking en vererving van aandelen in een onderneming kan onder voorwaarden gebruikgemaakt worden van een hoge vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting en een doorschuifregeling in de inkomstenbelasting.

Eén van de voorwaarden daarvoor is, dat het moet gaan om een actieve onderneming, waarin dus daadwerkelijk ondernemingsactiviteiten plaatsvinden.

Alleen beleggen is niet voldoende, want beleggingsactiviteiten en het bijbehorende vermogen vallen niet onder de bedrijfsopvolgingsregeling. Het is raadzaam om tijdig advies in te winnen, zodat de bedrijfsopvolgingsregeling zo optimaal mogelijk kan worden benut.